ISSN : 2587-0998
Orta Yaşlı Yetişkinlerde Metabolik Sendromun Bilişsel İşlevler Üzerindeki Etkisinin NCEP ATP III ve DSÖ Kriterlerine göre Karşılaştırmalı Analizi
Naile Gökkaya1, Zeynep Cantürk2, Berrin Çetinarslan2, İlhan Tarkun3, Mustafa Yildiz41Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Kartal Dr. Lütfi Kırdar Şehir Hastanesi, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı, İstanbul/Türkiye2Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı, Kocaeli/Türkiye
3Anadolu Sağlık Merkezi, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı, Kocaeli/Türkiye
4Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Ana Bilim Dalı, Kocaeli/Türkiye
GİRİŞ ve AMAÇ: Çalışmalar, bir kardiyovasküler hastalık risk faktörleri topluluğu olan metabolik sendromun (MetS) bilişsel işlevler üzerindeki olumsuz etkilerini vurgulamaktadır. Bu çalışmanın amacı, yakın zamanda MetS tanısı alan orta yaşlı hastalarda erken bilişsel işlev değişikliklerini araştırmak ve ATP III ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) kriterlerinin bilişsel işlevlerle ilgili duyarlılığını karşılaştırmaktır.
YÖNTEM ve GEREÇLER: Bu kesitsel çalışmaya, ATP III kriterlerine göre MetS’li 39 hasta ve yaş, cinsiyet ve eğitim açısından eşleştirilmiş 25 sağlıklı kontrol olmak üzere 64 katılımcı dahil edilmiştir. 39 MetS hastasından 30’u DSÖ kriterlerini de karşılamıştır. Her iki kritere göre de MetS ile kontrol grupları arasında metabolik parametreler ve nöropsikolojik değerlendirmeler karşılaştırılmıştır.
BULGULAR: ATP III kriterlerine göre MetS hastalarında en sık görülen kriter santral obezite iken, DSÖ kriterlerine göre zorunlu insülin direnci kriterinden sonra gelmektedir. Kontrol hastaları herhangi bir MetS kriterini taşımamaktadır. Bulgular, ATP III’e göre sınıflandırılan MetS hastalarının dikkat (sayı uzamı testi, p=0.042), yürütücü işlevler (Stroop renk testi, p=0.048; kelime akıcılığı, p=0.024; benzerlik testi, p=0.001), bellek (mantıksal bellek, p=0.001; görsel bellek, p=0.001; anlık hatırlama, p=0.001; gecikmiş hatırlama, p=0.011) ve öğrenmede (p=0.001) önemli bozulmalar olduğunu göstermiştir. Bunun aksine, DSÖ’ye göre sınıflandırılan MetS hastalarında temel olarak yürütücü işlevlerde (kelime akıcılığı, p=0.022; benzerlik testi, p=0.001), bellekte (mantıksal bellek, p=0.007; görsel bellek, p=0.002; anlık hatırlama, p=0.003) ve öğrenmede (p=0.001) bozulma olduğu gösterilmiştir.
TARTIŞMA ve SONUÇ: MetS, hastalığın erken evrelerinde bile, orta yaşlı bireylerde dikkat, yürütücü işlevler, hafıza ve öğrenme becerilerindeki bozulmalarla bağlantılıdır. MetS’un ATP III kriterlerine göre tanımlanmasının, DSÖ kriterlerine kıyasla daha geniş bir bilişsel alan yelpazesindeki eksiklikleri tanımladığı için bilişsel gerilemenin değerlendirilmesinde daha hassas olduğu söylenebilir.
A Comparative Analysis of The Impact of Metabolic Syndrome on Cognitive Functions in Middle-Aged Adults According to NCEP ATP III and WHO Criteria
Naile Gökkaya1, Zeynep Cantürk2, Berrin Çetinarslan2, İlhan Tarkun3, Mustafa Yildiz41Department of Endocrinology and Metabolism,Health Sciences University, Kartal Dr. Lütfi Kırdar City Hospital, Istanbul, Türkiye2Department of Endocrinology and Metabolism, Kocaeli University Faculty of Medicine, Kocaeli, Türkiye
3Department of Endocrinology and Metabolism, Anadolu Medical Center, Kocaeli, Türkiye
4Department of Psychiatry, Kocaeli University Faculty of Medicine, Kocaeli, Türkiye
INTRODUCTION: Studies have highlighted the adverse effects of metabolic syndrome (MetS), a cluster of cardiovascular disease risk factors, on cognitive functions. This study aimed to explore early cognitive function changes in middle-aged patients recently diagnosed with MetS and to compare the sensitivity of the ATP III and World Health Organization (WHO) criteria in relation to cognitive functions.
METHODS: This cross-sectional study included 64 participants, 39 patients with MetS according to ATP III criteria and 25 healthy controls matched for age, sex and education. Of the 39 MetS patients, 30 also met the WHO criteria. Metabolic parameters and neuropsychological assessments were compared between the MetS and control groups according to both criteria.
RESULTS: According to ATP III criteria, central obesity is the most common criterion in MetS patients, while in WHO criteria, it comes after the mandatory criterion of insulin resistance. Control patients did not meet any MetS criteria. The findings showed that MetS patients classified according to ATP III had significant impairments in attention (digit span test, p=0.042), executive functions (Stroop color test, p=0.048; word fluency, p=0.024; similarity test, p=0.001), memory (logical memory, p=0.001; visual memory, p=0.001; immediate recall, p=0.001; delayed recall, p=0.011), and learning (p=0.001). In contrast, MetS patients classified according to WHO showed impairments mainly in executive functions (word fluency, p=0.022; similarity test, p=0.001), memory (logical memory, p=0.007; visual memory, p=0.002; immediate recall, p=0.003), and learning (p=0.001).
DISCUSSION AND CONCLUSION: MetS is linked to impairments in attention, executive functions, memory, and learning abilities in middle-aged individuals, even at the early stages of the condition. Defining MetS according to the ATP III criteria might said to be more sensitive for assessing cognitive decline, as it identifies deficits across a wider range of cognitive domains compared to the WHO criteria.
Makale Dili: İngilizce