ISSN : 2587-0998
Avrupa ve Türkiye’de Acil Servise Bağlı Ölümlerin Çok Değişkenli Analizi
Erkan Boğa1, Kadir Yılmaz212
GİRİŞ ve AMAÇ: Bu araştırmada Avrupa (AB) ve Türkiye’de acil servise bağlı ölümlerin çok değişkenli analizinin değerlendirilmesi amaçlandı.
YÖNTEM ve GEREÇLER: Veri seti olarak, 2002-2021 yılları arasında AB ve Türkiye için Dünya Bankası Ülke Raporlarından derlenmdi. Bağımlı değişken olarak kaza, intihar ve hastalığa bağlı ölüm oranları kullanıldı. Bağımsız değişkenler sağlık harcamaları, kırsal nüfus ve nüfus artışı seçildi.
BULGULAR: Hastalık mortalitesi, kırsal nüfus ve nüfus artışı Türkiye’de anlamlı derecede yüksekken, intihar mortalitesi ve sağlık harcamaları AB’de anlamlı derecede yüksekti (p<0.05). Lokasyonun intihar mortalitesi (r=0.868; p<0.01), hastalık mortalitesi (r=-0.728; p<0.01), sağlık harcamaları (r=0.866; p<0.01) ve nüfus artışı (r=-0.866; p<0.01) ile ilişkisi istatistiksel olarak anlamlıydı. Yıl kontrollü korelasyon analizi sonuçlarına göre lokasyon ile intihar mortalitesi (r=0.997; p<0.01), hastalık mortalitesi (r=-0.976; p<0.01), sağlık harcamaları (r=0.957; p<0.01), kırsal nüfus (r=-0.745; p<0.01) ve nüfus artışı (r=-0.939; p<0.01) ile anlamlı ilişkisi vardı. Türkiye için kaza ölümleri ile nüfus artışı arasında anlamlı ve pozitif bir korelasyon vardı (r=0.572; p<0.01). İntihar mortalitesi ile sağlık harcamaları arasında anlamlı ve negatif bir korelasyon (r=-0.710; p<0.01), kırsal nüfusla ise pozitif bir korelasyon vardı (r=0.836; p<0.01). Hastalık mortalitesi ile sağlık harcamaları arasında anlamlı ve negatif bir korelasyon (r=-0,486; p<0,01), kırsal nüfusla ise pozitif bir korelasyon vardı (r=0.980; p<0.01). AB için kaza ölümleri sağlık harcamaları ile anlamlı ve negatif bir korelasyona sahipken (r=-0.798; p<0.01), kırsal nüfus ile pozitif bir korelasyona sahipti (r=0.998; p<0.01). İntihar mortalitesi ile sağlık harcamaları arasında anlamlı ve negatif bir korelasyon (r=-0.683; p<0.01), kırsal nüfusla ise pozitif bir korelasyon vardı (r=0.889; p<0.01). Hastalık mortalitesi ile sağlık harcamaları arasında anlamlı ve negatif bir korelasyon (r=-0.821; p<0.01), kırsal nüfusla ise pozitif bir korelasyon vardı (r=0.998; p<0.01).
TARTIŞMA ve SONUÇ: Karşılıklı bilgi alışverişi ve sağlık sistemi modeli analizleri, Türkiye’de hastalık kaynaklı ölümlerin, AB ülkelerinde ise intihar kaynaklı ölümlerin önlenmesinde faydalı olabilir.
Multivariate Analysis of Emergency Department Related Deaths in Europe and Türkiye
Erkan Boğa1, Kadir Yılmaz21Republic of Türkiye Ministry of Health Esenyurt Necmettin Kadıoğlu Hospital, Istanbul, Türkiye2Istanbul Commerce University, Institute of Social Sciences, Industrial Policies and Technology Management Program (DR), Istanbul, Türkiye
INTRODUCTION: In this research, it was aimed to evaluate Multivariate analysis of emergency department related deaths in the Europe (the EU) and Turkey.
METHODS: Data set was collected from the World Bank Country Reports for the EU and Turkey from 2002 to 2021. Accident, suicide and disease related mortality rates were used as dependent variables. Independent variables were heath expenditure, rural population and population growth.
RESULTS: Disease mortality, rural population and population growth were significantly higher in Türkiye, whereas suicide mortality and health expenditure were significantly higher in the EU (p<0.05). Location had significant correlation with suicide mortality (r=0.868; p<0.01), disease mortality (r=-0.728; p<0.01), health expenditure (r=0.866; p<0.01) and population growth (r=-0.866; p<0.01). In year-controlled correlation, location had significant correlation with suicide mortality (r=0.997; p<0.01), disease mortality (r=-0.976; p<0.01), health
expenditure (r=0.957; p<0.01), rural population (r=-0.745; p<0.01) and population growth (r=-0.939; p<0.01). For Türkiye, accident mortality was significantly and positively correlated with population growth (r=0.572; p<0.01). Suicide mortality was significantly and negatively correlated with health expenditure (r=-0.710; p<0.01), and positively correlated with rural population (r=0.836; p<0.01). Disease mortality was significantly and negatively correlated with health expenditure (r=-0.486; p<0.01), and positively correlated with rural population (r=0.980; p<0.01). For the EU, accident mortality was significantly and negatively correlated with health expenditure (r=-0.798; p<0.01), and positively correlated with rural population (r=0.998; p<0.01). Suicide mortality was significantly and negatively correlated with health expenditure (r=-0.683; p<0.01), and positively correlated with rural population (r=0.889; p<0.01). Disease mortality was significantly and negatively correlated with health expenditure (r=-0.821; p<0.01), and positively correlated with rural population (r=0.998; p<0.01).
DISCUSSION AND CONCLUSION: Mutual information exchange and health system model analyzes may be useful to prevent deaths due to disease in Turkey and deaths due to suicide in the EU countries.
Makale Dili: İngilizce